A HUMANIDADE,

PONTO ALTO DA CRIAÇÃO

(Gn 1,1 – 2,4a)

 

1 
1 In principio creavit Deus caelum et terram. 
2 Terra autem erat inanis et vacua, et tenebrae super faciem abyssi, et spiritus Dei ferebatur super aquas.
3 Dixitque Deus: “Fiat lux”. Et facta est lux. 
4 Et vidit Deus lucem quod esset bona et divisit Deus lucem ac tenebras. 
5 Appellavitque Deus lucem Diem et tenebras Noctem. Factumque est vespere et mane, dies unus.
6 Dixit quoque Deus: “Fiat firmamentum in medio aquarum et dividat aquas ab aquis”. 
7 Et fecit Deus firmamentum divisitque aquas, quae erant sub firmamento, ab his, quae erant super firmamentum. Et factum est ita. 
8 Vocavitque Deus firmamentum Caelum. Et factum est vespere et mane, dies secundus.
9 Dixit vero Deus: “Congregentur aquae, quae sub caelo sunt, in locum unum, et appareat arida”. Factumque est ita. 
10 Et vocavit Deus aridam Terram congregationesque aquarum appellavit Maria. Et vidit Deus quod esset bonum. 
11 Et ait Deus: “Germinet terra herbam virentem et herbam facientem semen et lignum pomiferum faciens fructum iuxta genus suum, cuius semen in semetipso sit super terram”. Et factum est ita. 
12 Et protulit terra herbam virentem et herbam afferentem semen iuxta genus suum lignumque faciens fructum, qui habet in semetipso sementem secundum speciem suam. Et vidit Deus quod esset bonum. 
13 Et factum est vespere et mane, dies tertius.
14 Dixit autem Deus: “Fiant luminaria in firmamento caeli, ut dividant diem ac noctem et sint in signa et tempora et dies et annos, 
15 ut luceant in firmamento caeli et illuminent terram. Et factum est ita. 
16 Fecitque Deus duo magna luminaria: luminare maius, ut praeesset diei, et luminare minus, ut praeesset nocti, et stellas. 
17 Et posuit eas Deus in firmamento caeli, ut lucerent super terram 
18 et praeessent diei ac nocti et dividerent lucem ac tenebras. Et vidit Deus quod esset bonum. 
19 Et factum est vespere et mane, dies quartus.
20 Dixit etiam Deus: “Pullulent aquae reptile animae viventis, et volatile volet super terram sub firmamento caeli”. 
21 Creavitque Deus cete grandia et omnem animam viventem atque motabilem, quam pullulant aquae secundum species suas, et omne volatile secundum genus suum. Et vidit Deus quod esset bonum; 
22 benedixitque eis Deus dicens: “Crescite et multiplicamini et replete aquas maris, avesque multiplicentur super terram ”. 
23 Et factum est vespere et mane, dies quintus.
24 Dixit quoque Deus: “Producat terra animam viventem in genere suo, iumenta et reptilia et bestias terrae secundum species suas”. Factumque est ita. 
25 Et fecit Deus bestias terrae iuxta species suas et iumenta secundum species suas et omne reptile terrae in genere suo. Et vidit Deus quod esset bonum.
26 Et ait Deus: “Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram; et praesint piscibus maris et volatilibus caeli et bestiis universaeque terrae omnique reptili, quod movetur in terra”.
27 Et creavit Deus hominem ad imaginem suam;
ad imaginem Dei creavit illum;
masculum et feminam creavit eos. 
28 Benedixitque illis Deus et ait illis Deus: “Crescite et multiplicamini et replete terram et subicite eam et dominamini piscibus maris et volatilibus caeli et universis animantibus, quae moventur super terram”. 
29 Dixitque Deus: “Ecce dedi vobis omnem herbam afferentem semen super terram et universa ligna, quae habent in semetipsis fructum ligni portantem sementem, ut sint vobis in escam 
30 et cunctis animantibus terrae omnique volucri caeli et universis, quae moventur in terra et in quibus est anima vivens, omnem herbam virentem ad vescendum”. Et factum est ita. 
31 Viditque Deus cuncta, quae fecit, et ecce erant valde bona. Et factum est vespere et mane, dies sextus.

2 
1 Igitur perfecti sunt caeli et terra et omnis exercitus eorum. 
2 Complevitque Deus die septimo opus suum, quod fecerat, et requievit die septimo ab universo opere, quod patrarat. 
3 Et benedixit Deus diei septimo et sanctificavit illum, quia in ipso requieverat ab omni opere suo, quod creavit Deus, ut faceret.
4 Istae sunt generationes caeli et terrae, quando creata sunt.

EXEGESE

Esta perícope (Gn 1,1 - 2,4a) suscita muitas interpretações distintas, dentre elas abordaremos as que são consideradas as mais importantes, face à interpretação judaica. A primeira delas, empreendida a partir das notas da Bíblia de Jerusalém, doravante BJ; e a segunda, trata-se das notas contidas na Tradução Ecumênica da Bíblia, TEB.

Na BJ nossa perícope inicia o texto do livro de Gênesis, livro este dividido em três partes: "As origens do mundo e da humanidade" (Gn 1,1 - 11,32); "História dos Patriarcas" (Gn 12,1 - 37,1); e, "História de José" (Gn 37,2 - 50,26). E ainda, tendo em vistas a primeira parte, ela contém subdivisões, a primeira delas intitulada "Da criação ao dilúvio" (Gn 1,1 - 6,4).

Quanto à TEB, ela possui uma divisão menos hirárquica, em que o livro de Gênesis fora dividido em vinte e seis partes. A primeira delas intitulada "A Criação" (Gn 1,1 -2,4a), que consiste em nossa perícope.

A interpretação desta perícope, segundo as indicações da nota "a" da BJ enfatiza que: "Este relato, que procura contar as 'origens do céu e da terra' é uma verdadeira 'cosmogonia', diferente de Gn 2,4b - 25, que se pode qualificar de 'antropogonia': enquanto o segundo relato fala essencialmente da formação do homem e da mulher, este pretende oferecer uma visão completa da origem dos seres segundo um plano refletido. Tudo vem à existência sob ordem de Deus e tudo é criado segundo uma ordem crescente de dignidade. Deus é anterior à criação e todos os seres dele receberam o dom da existência ou da vida. O homem e a mulher, criados à imagem de Deus, encontram-se no centro das obras criadas; pela vontade de Deus receberam o poder de dominar sobre os outros viventes. Este ensinamento é teológico, mas o aspecto mais imediatamente evidente, a origem de tudo em Deus, é duplicado por um segundo, o repouso do sétimo dia, do sábado. É para melhor transmitir este segundo ensinamento que o esquema da semana foi utilizado. Como há oito horas, elas são repartidas de maneira simétrica: há duas delas no terceiro e no sétimo dia. Assim, o 'repouso' de Deus no sétimo dia torna-se o modelo que o homem deve imitar. Por trás do texto atual, da escola sacerdotal, há sem dúvida uma longa tradição; há também os conhecimentos da época em matéria científica. Se o ensinamento teológico faz parte da revelação divina, o mesmo não acontece com os dados ligados ao estado embrionário dos conhecimentos da época sobre o mundo". - BJ (a)

Perceberá-se que a interpretação da TEB é próxima da apresentada anteriormente: "Este trecho (Gn 1,1 - 2,4a) pertence à tradição 'sacerdotal'.

v.1,1:

 

v.1,2:

v.1,3:

v.1,4:

v.1,5:

v.1,6:

v.1,7:

v.1,8:

v.1,9:

v.1,10:

v.1,11:

v.1,12:

v.1,13:

v.1,14:

v.1,15:

v.1,16:

v.1,17:

v.1,18:

v.1,19:

v.1,20:

v.1,21:

v.1,22:

v.1,23:

v.1,24:

v.1,25:

v.1,26:

v.1,27:

v.1,28:

v.1,29:

v.1,30:

v.1,31:

v.2,1:

v.2,2:

v.2,3:

v.2,4a:


COMENTÁRIO

A narrativa da criação não é um tratado científico, mas um poema que contempla o universo como criatura de Deus. Foi escrito pelos sacerdotes no tempo do exílio na Babilônia (586 – 538 a.C.) e procura salientar vários pontos. Primeiro, que existe um único Deus vivo e criador. Segundo, que a natureza não é divina, nem está povoada por outras divindades. Terceiro, que o ponto mais alto da criação é a humanidade: homem e mulher, ambos criados à imagem e semelhança de Deus. E a humanidade é chamada a dominar e a transformar o universo, participando da obra da criação. Quarto, que o ritmo da vida é trabalho e descanso: assim como Deus descansou do trabalho criador, também o homem tem direito ao dia semanal de descanso. Importante notar que a criação toda é marcada pelo selo de Deus: “era bom... muito bom”.